Eskilerin çok iyi bildiği bir isimdir Deli Şaban.
Herkes bilir ve tanır da!
O’nun adının “Deli” olmasının sebebi, akıl rahatsızlığı değildir.
Lakabıdır.
O’nun deliliği gözü kara oluşundandır.
O, aklına koyduğunu yapar.
Yapamaz ise de mücadele eder.
Kaplumbağanın hacca yolculuğu gibi inandığı yolda yürür.
Bu nedenle deli demişlerdir.
Bu nedenle o deliliğine saygı gösterirler.
Deli şaban fötrlüdür.
Şık da durur başında.
Farklılığını yürüyüşü ve oturuşu ile her platformda belli ederken, zehir gibi beyni vardır.
İşlerini öyle bir takip edip yürütür ki, otobüsçülüğün piridir.
Onlarca insana da ekmek vermiştir uzun yıllar boyunca.
Ki, Ereğli’de Erdemir’in adından bile söz edilmezken, iletişim ve ulaşım sorunları tavan yapmış iken, doğup büyüdüğü köye fabrika kurma düşüncesine el vermiş destek olmuş ve varlığını ortaya koyarak gerçekleştirmiştir.
Yıl da 1957.
O yıllarda böyle bir vizyon ve bu vizyonun arkasını doldurarak hayalini gerçekleştirme.
Ne kadar heyecan verici değil mi?
*
Merhum Seydi Cöbekoğlu ile sohbet ederken bana 10. Kilometre mevkisinde çooookkk eski yıllarda döküm atölyelerinin bulunduğunu söylemişti, O döküm işlerini yapanlar da papazmış. Tarihçi olmadığım için kulağımdaki bu bilgiyi kaynak vererek paylaşırken, Ereğli’nin ilk fabrikası olarak Azim Konserve’den söz etmem gerekiyor.
Azim Konserve 1930 yılında kuruluyor ve 1936 yılında İtalya’ya balık konservesi ihraç ediyor.
Bu ihraç, Türkiye’nin ilk konserve ihracı olarak tarihte kayıt altına alınırken, ansiklopedilere bile girmiştir.
Azim Konserve’nin ardından kurulan ise Şaban Üstün’ün 1957’de Ormanlı’da kurduğu Üstünler yağ Fabrikasıdır.
Erdemir sonra gelir.
Ha şu denebilir, Uzun Mehmet’in Köseağzı’nda taşkömürünü bulmasının ardından 1848’den itibaren bölgede ilk Çamlı olmak üzere üretim yapılmıştır. 1929 yılında Kandilli’de termik elektrik santralı da (Ereğli’ye elektrik 1933’de geldi) vardır. Kandilli bölgesinde kömür üretimine dayalı bazı sanayi çalışmaları da yapılmıştır.
Bu gelişmeleri sıralarsak,
- 1929 yılında Kandilli’de termik santral
- 193o’da Ereğli’de Azim Konserve’nin kuruluşu ve 1936 yılında balık konserve ihracıtı.
- 1957’de Ormanlı’da Üstünler’in yağ fabrikası
- 1960’de Erdemir’in temellerinin atılıp 1963’de üretime başlayışı ilçenin tarihidir.
Bir de Ereğli TSO kurulmadan önce Kandilli’de EKİ’de çalışan mühendislerin eşlerinin üzerine kurdukları Müteksan diye bir şirket vardır. Bu şirket Ereğli’de faaliyet göstermiş ve maden ocaklarının ihtiyacı olan demir ve çelikten yapılma malzemeleri üretmiştir. Ve de –ne yazık ki- ne kaymakamlıktan, ne belediyeden ve de aidat ödediği TSO’dan küçük bir teşekkür almadan iki yıl önce kepenkleri kapatmıştır.
*
Hepimiz her deliye deli demeyiz.
O deli ifadesi sözün gelişidir.
Bizim kast ettiğimiz deliler akıl küpüdür.
Yüreklidirler.
Dünyayı başka bir pencereden görür ve izlerler.
Bulundukları yeri de ışık içinde bırakarak, umut rüzgarları ekerler.
Şimdi yeri gelmişler; Uzun Mehmet’e, Azim Konserve’nin Kurucusu Dölen Ailesine, Şaban Üstün’e, Kamil Erdem ve Suat Başol’a, Müteksan’ın kuruluşunu gerçekleştirenlere teşekkür edelim mi?
Hem de sımsıcak duygularımızla.
