İşçi-işveren ilişkilerini kendine özgü emredici kurallarla oluşturan İş Hukuku ile ilgili Yasalarda, Devlet çalışma barışını sağlamak ve güçsüz taraf olan işçileri korumak amacıyla müdahale yetkisini kullanmaktadır.İş Hukuku alanında tüm ilişkilerde Devlet-İşçi-İşveren üçlüsünün görev, yetki ve sorumlulukları adeta iç içe kurulmaktadır.Bu nedenle bu alanda düzenlenen Yasaları diğer Yasalardan ayıran bu özellik, farklı bir hukuk disiplinin oluşmasının nedeni sayılmaktadır.
İşyerlerinde çalışma düzenini sağlayabilmek, belirli kurallarla yönetmek amaçlı işverenlerce değişik Disiplin Cezaları uygulanmaktadır.Böylece çalışanların uyması gereken işyeri kurallarına aykırı davranılmasının sonuçları, bir takım yaptırımlarla önlenmek istenilmektedir.Söz konusu yaptırımlar uygulamada özellikle uyarı,yazılı ihtar,kınama ve ücret kesme cezası olarak sıralanmaktadır. Ücret Kesme Cezası4857 Sayılı İş Yasasının 38.maddesinde mülga 1475 Sayılı İş Yasasındaki 3 günlük kesinti, 2 günlük kesintiye indirilerek,açıkça hükme bağlanmış,uygulamada birbiriyle karıştırılan 1475 Sayılı İş Yasasının 31.maddesinde öngörülen Zarar Karşılığı Kesinti hükmüne Yeni Yasada yer verilmemiştir.
İşverenlerce bu cezaların keyfi bir anlayışla uygulanmaması için Yasa koyucu şartlar ve sınırlamalar getirmiştir. Kısaca 4857 Sayılı İş Yasasının Ücret Kesme Cezası ile ilgili 38.maddesinde de, Devletin işçi işveren ilişkilerine müdahalesini görmekteyiz.
Madde hükmünün 1.fıkrasında İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında, işçiye ücret kesme cezası veremez.denilmektedir.
Yasaya göre ücret kesme cezasının uygulanabilmesi için iş sözleşmesinde veya var ise Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinde cezayı gerektirecek davranışlarla, ceza ve miktarının açıkça hükme bağlanması zorunludur.İşçinin hangi davranış karşısında hangi cezanın uygulanacağını önceden bilmesi gerekir.Yani önceden bilinmeyen veya belirlenmeyen nedenlerle ceza, dolayısıyla Ücret Kesme Cezası uygulanamaz.
Ayrıca uygulanacak cezalarla ilgili bir sıralama getirilmiş ise bu sıralamaya uyulması, aksi takdirde geçersiz sayılacağı bilinmelidir.Örneğin işçinin uygunsuz bir fiili birinci defa uyarma.ikinci defa yazılı ihtar ve üçüncü defa ücret kesme cezası olarak sıralanmış ise,birinci uygunsuz fiil karşısında ücret kesme cezası verilemez.
Cezanın Üst Sınırı
Ceza bir ayda iki gündelikten fazla olamaz. Parça başı çalışmalarda ya da yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla ücret kesme cezası uygulanamaz.İşçinin gündelik ücreti asıl ücreti olup,hak ettiği prim,ikramiye ve fazla mesai vb alacakları hesaplamada dikkate alınmaz.
Birden Çok Eylem
İşçinin aynı ay içinde birden çok kurallara aykırı eyleminden dolayı aynı ay içinde birden çok ceza verilebilir.Ancak ücretinden aynı ay içinde birden çok kesinti yapılamaz.İkinci kesinti Cezanın verildiği ayı takip eden ikinci ayda uygulanır.
Dava Açma Hakkı
İşçiye verilen ücret kesme cezasının sebeplerinin derhal bildirilmesi gerekir.İşçinin İş Mahkemesi nezdinde dava açmak hakkı bulunmaktadır.Ücret Kesme Cezasının kaldırılması yolunda dava açılabilmesi için kesintinin nedenlerinin bilinmesi gerekmektedir.
Kesintiler Bakanlık Hesabına
İşçinin Ücretinden yapılan kesintiler işverence bir ay içinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirtilecek Türkiyede kurulu bulunan ve mevduat kabul etme yetkisine haiz bankalardan birine yatırılması zorunludur.İşveren kesintilerin ayrı hesabını da tutmaya mecburdur.
Kesintilerden vergi ve sigorta primi tutarı çıkarılarak işçiye verilecek net ücreti, Bankaya yatırılır.Böylece işçinin SGKna yapılması gerekli iki günlük prim gün sayısına dokunulmamış olunur.
Kesintiler Eğitimde kullanılır
Ücret Kesme Cezaları sonucu yapılan kesintiler işçilerin Mesleki Eğitimi,İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi ile Sosyal Hizmetlerde kullanılmaktadır.Bu anlamda kesintilerin hangi kuruluşlara ve ne miktarda verileceği Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bakan başkanlığında kurulan bir Kurulca kararlaştırılarak dağıtımı yapılır.
Kurul
İşçi Ücretlerinden Ceza olarak kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Kurulun Teşekkülü ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik 05.03.2004 tarih ve 25393 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Kurul Yönetmelik hükümlerine göre oluşmaktadır.
Sendikalar ve konfederasyonlar,işçilerin mesleki eğitimi ile ilgili kamu kuruluşları,İş Sağlığı ve Güvenliği eğitimi ile ilgili kamu kuruluşları,İşçilerin sosyal hizmetleri ile ilgili kamu kuruluşları ve Bakanlık Birimleri Kurulca kabul görecek projeler karşılığında kesintilerden faydalanabileceklerdir.
Cezaya İdari Para Cezası
İşverenler 4857 Sayılı İş Yasasının 38.maddesine aykırı Ücret Kesme Cezası uygulaması veya yapılan kesintilerin nedenlerini işçiye bildirmez ise, aynı Yasanın ceza ilgili 102.maddesi uyarınca 2012 yılı için 450 Tl İdari Para Cezası uygulanacağını öngörmüştür.
Diğer İş Yasaları
Ücret Kesme Cezasına ilişkin Basın Mesleğinde Çalışanla Çalıştıranlarla ve Deniz İş Yasalarında bir hüküm bulunmamaktadır.
Ceza, toplum hayatında en son düşünülmesi gereken yaptırımlar olmalıdır.Uygulamada İşverenlerin sıkça başvurdukları cezaların özellikle ücret kesme cezaları nın en az uygulandığı günler,İş Yasası ile ilgili yenileşme çalışmalarında caydırıcı nitelikli Zarar karşılığı Kesinti ile ilgili hükme de yer verilmesi dileğimizdir.
Sevgiyle, Sağlıklı Kalınız.
