*İlçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasında 18 yıl önce 61 il merkezini geride bırakıp 32. Sırada yer alan Kdz. Ereğli, 2022 araştırmasında şok yaşadı. Ereğli, 32. sıradan 199. Sıraya düştü. 2004’de Ereğli’nin gerisinde kalan 46 il merkezi tırmanışa geçerken, Ereğli’de yaşanan bu büyük gerileme dikkatleri çekebilecek mi?
*2004 yılında Ereğli’nin gerisindeki Zonguldak Merkez büyük sıçrama yapıp 102. Sırası ile il genelinde zirveye çıktı. Kozlu’da 196. Sıradaki yeri ile Ereğli’yi geçti.
*2022 sonuçlarına göre, Zonguldak’ın diğer ilçelerinin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması ise şöyle gerçekleşti: Çaycuma 308, Devrek 354, Gökçebey 412, Alaplı 413 ve Kilimli 433
Eyüp Bektaş’ın haberi: Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın ”ilçelerin sosyo-gelişmişlik sıralaması” araştırmasının sonuçları gösterdi ki, Kdz. Ereğli bir ileri iki adım geri gitmiş. 2004-2022 arasındaki dönemde Kdz. Ereğli’nin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralamasının sonuçları Ereğli için hiç de iyi şeyler söylemiyor. Yaşanan nüfus artışı ile il merkezinin de önüne geçildiği öne sürülüp büyük övünç duyulduğu belirtilen Ereğli’nin o eski Ereğli olmadığının göstergesi 2022 araştırmasının sonuçları oldu.
Devlet Planlama Teşkilatı 2004 yılında Ankara, İstanbul ve İzmir’in dışındaki ilçeler arasında yaptığı SOSYO-EKONOMİK GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI ARAŞTIRMASINDA; 61 İl merkezini geride bırakarak ülke genelinde 32. Sırada yer alan Kdz. Ereğli’nin sıralamadaki yeni yeri 199 olarak açıklandı.
2022 yılında Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının 973 ilçe arasındaki ilçelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik araştırmasına göre; daha önce geride bıraktığı 61 il merkezinden 46’sına geçildiği belirlendi.
Öncelikle, 2004 yılında Kdz. Ereğli’nin gerisinde kalan il merkezlerini alt alta sıraladım ki, dün ile bugünü daha net görelim! İşte Ankara, İstanbul ve İzmir’in dışındaki 872 ilçe sıralamasında Ereğli’nin geride bıraktığı il merkezleri şunlar:
1-Balıkesir 33,
2-Isparta 34,
3-Malatya 37,
4-Çanakkale 39,
5-Erzurum 41,
6-Kırıkkale 42,
7-Tekirdağ 44,
8-Bolu 47,
9-Uşak 52,
10-Aydın 53,
11-Ordu 55,
12-Sivas 56,
13-Kütahya 58,
14-Afyon 59,
15-Çorum 63,
16-Giresun 66,
17-Muğla 68,
18-Diyarbakır 70,
19-Elazığ 71,
20-Kahraman Maraş 72,
21-Burdur 78,
22-Rize 81,
23-Bilecik 85,
24-Zonguldak 86,
25-Nevşehir 89,
26-Artvin 90,
27-Karaman 93,
28-Tunceli 97,
29-Düzce 98,
30-Kırşehir 103,
31-Kırklareli 106,
32-Çankırı 108,
33-Sinop 116,
34-Kastamonu 119,
35-Hatay 120,
36-Osmaniye 122,
37-Tokat 137,
38-Erzincan 139,
39-Yozgat 144,
40-Batman 145,
41-Şanlıurfa 146,
42-Van 149,
43-Niğde 155,
44-Amasya 157,
45-Aksaray 167,
46-Gümüşhane 171,
47-Adıyaman 175,
48-Kilis 177,
49-Siirt 183,
50-Kars 189,
51-Mardin 205,
52-Bartın 239,
53-Hakkari 308,
54-Şırnak 314,
55-Iğdır 334,
56-Bayburt 336,
57-Bitlis 338,
58-Bingöl 344,
59-Ağrı 352,
60-Ardahan 486,
61-Muş 649.
2004’DE EREĞLİ’NİN ÖNÜNDE OLAN İLÇELER ?
1-BURSA Büyükşehir, 2-ADANA Büyükşehir, 3-KOCAELİ Körfez, 4-KOCAELİ Gebze, 5-İZMİR Aliağa, 6-ANTALYA Merkez, 7-ESKİŞEHİR Merkez, 8-GAZİANTEP Büyükşehir, 9-DENİZLİ Merkez, 10-KONYA Büyükşehir,11- KOCAELİ Merkez, 12-İSTANBUL Büyükçekmece (Liste dışı tutulduğu belirtilen İstanbul adına Büyükçekmece niye listeye girmiş bilmiyoruz) 13-MERSİN Merkez, 14-KAYSERİ Büyükşehir, 15-TEKİRDAĞ Çorlu, 16-ANTALYA Kemer, 17-AYDIN Kuşadası , 18-TEKİRDAĞ Marmaraereğlisi, 19-İZMİR Çeşme (Liste dışı tutulduğu belirtilen İzmir Çeşme niye listeye alınmış bilemiyoruz) , 20-SAKARYA Merkez, 21-HATAY İskenderun, 22-MUĞLA Marmaris, 23-BALIKESİR Bandırma, 24-MANİSA Merkez, 25-SAMSUN Merkez, 26-YALOVA Merkez, 27-MUĞLA Bodrum, 28-TRABZON Merkez, 29-TEKİRDAĞ Çerkezköy, 30-EDİRNE Merkez, 31-KARABÜK
SONUÇ AÇIK VE NET; EREĞLİ NÜFUS OLARAK BÜYÜYOR AMA….
2022 araştırmasına göre; Kdz. Ereğli sadece 17 il merkezini geride bırakıp 199. Sırada kendine yer bulabilmesi küme düşmekten başka nedir ki? Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının ilçelerin gelişmişlik sıralamasına göre, Zonguldak Merkez, 2004’deki 872 ilçe arasında 86. Sıradaki yerinden büyük bir çıkış yakaladı ve 2022’de 973 ilçe arasından 102. Sıraya yükselirken, merkezdeki nüfus düşüşüne rağmen Ereğli’yi ikiye katladı.
Ereğli’de 2004’de 46 il merkezini bırakıp 32. Yerini; Ankara, İstanbul ve İzmir ilçelerinin de dahil edilerek hazırlanan 2022 araştırmasında; 973 ilçe arasında 199. Sıraya düşerken, sadece 17 ili geçebildi. 46 nire, 17 nire? Bakın hangi il merkezlerini geride bırakmış Ereğli?
1-Niğde 207,
2-Adıyaman 215,
3-Osmaniye 218.,
4-Bartın 226,
5-Kars 239,
6-Batman 245,
7-Bingöl 274,
8-Kilis 279,
9-Bayburt 284,
10-Ardahan 305,
11-Siirt 313
12-Iğdır 329
13-Bitlis 359,
14-Hakkari 368,
15-Ağrı 451,
16-Muş 500,
17-Şırnak 514,
ZONGULDAK, KOZLU VE EREĞLİ İKİNCİ DERECEDE GELİŞMİŞ İLÇELER ARASINDA
Bakanlığına araştırmasında bu kategori ile ilgili şu bilgiler yer alıyor:
İlçe SEGE-2022 çalışmasında ikinci kademe toplam 173 ilçeden oluşmaktadır. Bu ilçelerin dağılımına bakıldığında ilçelerin Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerinde sınırlı olmak üzere ülke geneline yayıldığı gözlenmektedir.
İkinci kademe gelişmiş ilçelerin coğrafi bölgeler bazında dağılımı incelendiğinde; Marmara Bölgesi’nden 52, Ege Bölgesi’nden 36, Karadeniz ve İç Anadolu Bölgelerinden 25’er, Akdeniz Bölgesi’nden 23, Doğu Anadolu Bölgesi’nden 7 ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden 5 ilçenin olduğu görülmektedir.
Bu kademe, çoğunlukla büyükşehirlerin birinci kademede yer almayan ilçeleri, diğer illerin merkez ilçeleri ve turizm merkezi ilçelerden oluşmaktadır. Bu duruma gelişmiş ilçelere yakın olmanın sağladığı yayılma etkisi, merkez ilçelerde il genelindeki kamu hizmetlerinin temerküz etmesi ve turizmin sağladığı sosyo-ekonomik avantajların önemli ölçüde etkisi olduğu değerlendirilmektedir.
İkinci kademe gelişmiş ilçelerin toplam nüfusu 2020 yılı itibarıyla 33,5 milyon kişi seviyesinde olup ülke nüfusunun yüzde 40’ını oluşturmaktadır.
Sosyo-ekonomik gelişmişlikleriyle doğru orantılı olarak bu ilçelerin de birinci kademe gelişmiş ilçeler gibi net göç hızının genelde pozitif olduğu ve toplamda diğer yerleşimlerden göç aldığı görülmektedir.
Bu kademede yer alan ilçelerin de imalat sanayii ve hizmet sektörlerinde yoğunlaştığı görülmektedir.
Bu sektörlerdeki iş yeri sayıları, birinci kademedeki ilçelerle birlikte ülkemizin yaklaşık yüzde 75’ini oluşturmaktadır. İmalat sanayiinin büyüklüğüne bağlı olarak Türkiye’de sanayi elektrik tüketiminin yüzde 51’ini gerçekleştiren ikinci kademe ilçeler bu değişkende belirgin biçimde ön plana çıkmaktadır.
Bu ilçelerin yatırım teşviklerinden de önemli ölçüde faydalandığı göze çarpmaktadır. Nitekim 2019 ve 2020 yıllarında teşvik belgeli yatırım tutarının yüzde 47’si bu kademedeki ilçelere aittir. Bu oran İlçe SEGE-2022 çalışmasında altı gelişmişlik kademesi içerisindeki en yüksek orandır. İmalat sanayiine benzer şekilde hizmet sektörleri iş yeri sayısının yaklaşık yüzde 35’i ikinci kademede bulunan 173 ilçededir.
Turizm merkezi ilçeler dolayısıyla Türkiye’deki turizm yatırım-işletme ve belediye belgeli yatak sayısının yüzde 47’si bu kademe içerisindeki ilçelerde bulunmaktadır.
Sosyo-ekonomik gelişmişliğin en önemli girdilerinden olan beşerî sermayeyi temsil eden bazı eğitim değişkenlerinde ikinci kademede yer alan ilçelerin ülke ortalamasının üzerinde değerlere sahip olduğu görülmektedir.
Bu ilçelerde özellikle İlkokul ve Üzeri Mezun Kadın Oranı ve Üniversite Öğrencisi Sayısının Toplam Nüfusa Oranı değerleri yüksek seviyelerdedir.
Araştırmada yer alan diğer eğitim değişkenlerinde ise nüfusa ve eğitim altyapı imkânlarına bağlı olarak ikinci kademe içerisinde heterojen bir yapı mevcuttur.
Sağlık değişkenlerinde de eğitim değişkenlerine benzer bir heterojen yapı görülmesine karşın, bunun sebebinin nüfus ile birlikte sağlık hizmetlerindeki hizmet sunumunun genelde büyükşehir ve illerin merkez ilçelerinde yoğunlaşması ile bağlantılı olduğu değerlendirilmektedir.
Yaşam kalitesi boyutundaki değişkenlerde de genellikle birinci gelişmişlik kademesinden sonra bu kademedeki ilçeler en iyi değerlere sahiptir.
Akaryakıt İstasyonu Sayısının Türkiye Payı değişkeninde ilk 10 sırada gelen ilçelerin 7’si, Kişi Başına Mesken Elektrik Tüketimi değişkeninde ise ilk 10 sırada gelen ilçelerin 5’i ikinci gelişmişlik kademesinde yer alan ilçelerdir.
Atık Hizmeti Verilen Nüfus Oranı değişkeninde ise bu kademedeki ilçelerin çoğunluğu %100 değere sahiptir.
ZONGULDAK’IN DİĞER İLÇELERİNİN GELİŞMİŞLİK SIRALAMASI
Sosyo-ekonomik gelişmişlikte:; Çaycuma, Devrek, Gökçebey ve Alaplı üçüncü kategoride yer alırken, Kilimli ise dördüncü kategoride açıklandı. 2022 sonuçlarına göre, Zonguldak ilçelerinin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması ise şöyle gerçekleşti:
Zonguldak 102,
Kozlu 196,
Ereğli 199,
Çaycuma 308,
Devrek 354,
Gökçebey 412,
Alaplı 413,
Kilimli 433.
SONUÇ: Kdz. Ereğli’de yaşayan ve amatörlüğün dışında 1987’den bu yana sürekli–kesintisiz günlük gazetelerde ve de bir başka iş yapmadan profesyonel olarak gazetecilik yaptığım süreçte, elbette olaylara ve gelişmelere tanık oldum. Ereğli’nin milenyum yıllarında 200 bin nüfusa sahip olacağını ve Karadeniz Ekonomik İşbirliği (KEİB) çerçevesinde Karadeniz Ereğli’nin pilot bölge ilan edileceğinin heyecanını yaşarken ileriye hep umutla bakabilmiştik. 2000’i 24 yıl geçti ve şehir nüfusu ancak daha 130 binde kaldı. Özellikle son yıllarda yeni yatırımların teşvik edilmesine dönük herhangi bir gelişmenin sağlanamamış olmasının ana sebeplerinden biri elbette ulaşım ağıdır. Biliyorsunuz, temcit pilavı da olsa, demiryolu ve havayoluna sahip olmayan bir Ereğli’nin büyümesi ancak “ite kaka ancak bu kadar olur!” diyorum. Daha çevre yolu yapılmayan bir Ereğli’nin, günümüzde nerede ise bir çok sanatçının özel uçağa sahip olduğu bir dönemde, ulaşım açısından sadece karayoluna bağımlı olması yeterli olabilir mi? Ya teşvik konusu? Ereğli’nin teşvik kapsamına alınmaması bile dile getirilmiyor ise, bu kent tabi ki gerileyecek. Tabi ki, bu kentin gençleri gurbete ekmek kavgasına gidecek! Konuşmayan ve konuşamayan bir topluma doğru hızla yol alan Ereğli’nin sosyo-ekonomik gelişmedeki düşüşün sebeplerinden biri de; yerel kaynakların, yerel kültür-sanat-tarihimizden dışlanması değil midir? Bu sonuçlar, öncelikle kaymakam, belediye başkanı, ticaret odası, madeni eşya sanatkarlar odası, TMMO, gibi meslek odaları başta olmak üzere herkesin üzerinde çok düşünmesi ve “neden bu hallere düştük?” sorusuna yanıt arama zamanının çoktan gelip geçtiğini işaret etmiyor mu? Görünen o ki, Ereğli ikliminde bu konuda kendi sorumluluğunu yerine getirecek bir zemin de yoktur. En can sıkan gerçekte budur! Nereden nereye savrulup sürüklendiğimiz kümede, bu sonuçları bile değerlendirip tehlikenin farkında olan yok ise vah Ereğli’nin haline. Şimdi kasaba siyasetinin zamanı değil. Şimdi tünelin bu ucundaki Ereğli’ye sahip çıkma ve yerel dinamikleriyle yeniden çıkış yakalamanın ortak akılda buluşmanın zamanı.
